PHOTOSHOP CS4 İLE HAREKETLİGÖRÜNTÜ İŞLEMEK

Kulağa ne kadar garip geliyor değil mi? Ama mümkün ve farklı imkânlar sunuyor. Şimdiye kadar denemediniz mi? Ben denemedim. Hadi birlikte öğrenelim.

GEÇMİŞ ZAMAN OLUR Kİ

Bundan yaklaşık 10 sene evvel bir yönetmen arkadaşımdan, PS ile görüntüyü kare kare işlediğini duyduğumda hayretler içinde kalmıştım. O zamanlar kullanabildiğim tek video düzenleme yazılımı Premiere idi ve kare kare görüntü düzenlemek tam anlamı ile hayaldi. Yaptığı montajı teslim etmek üzere iken çıkan bir takım problemleri nasıl çözdüğünü anlatmıştı. Videonun işleyeceği zaman aralığını kesip, Premiere’den FLM (Filmstrip) dosya tipinde çıktı aldıktan sonra PS’de açıp Brush, Airbrush, Clone Stamp... gibi her gün kullandığımız araçlar ile düzenledikten sonra kaydedip tekrar Premiere’e geri aktarma metodundan bahsetti. Tabi FLM dosya tipinde keskin sınırlar var. Mesela film karelerini yan yana ve alt alta dizdiği için dosya ebatlarının yüksek rakamlara çıkamaması, hareketi gerçek zamanlı görememek, kenarlardaki sembol ve siyah boşluğu değiştirdiğiniz takdirde senkron bozulması... gibi. Bu kadar kısıtlamaya rağmen PS’de video karesi işlemek oldukça heyecan vericiydi. Güncel sürümdeki arttırılmış imkânlar ile bu işin ne kadar keyifli hale geldiğine inanamayacaksınız.

REKLÂM KOKAN SÖZLER

Hareketli görüntü ve montaj işlerinden edindiğim deneyimler PS yazılımını yardımcı pilot koltuğuna oturtmuştu. Maske çizmek, resimleri temizlemek ya da kesmek, Layout hazırlamak gibi işlerde kullanır olmuştum. Video dosyalarını açmayı hiç düşünmemiştim. After Effects ya da Premiere’de olduğu gibi video düzenleyemiyorsunuz ama kısa süreli görüntüleri piksel piksel işleyebiliyorsunuz. Kendinizi PS’den başka program kullanamayacak gibi hissediyor ve üstüne üstlük hareketli görüntüler oluşturmak istiyorsanız, PS’nin yeni video işleme araçları tam size göre.
Peki, PS ile video işlemek nerelerde kullanılabilir? İlk aklıma örnekler, kısa süreli ve efekt içeren sahnelerin kare kare düzenlenmesi (ateşli silahlardan çıkan alevler, patlama görüntülerinin zenginleştirilmesi), çizgi canlandırmalar, boyamalar, hareketli görüntü üzerine notlar almak, Storyboard’ların hareketlendirilmesi, web bannerları üretmek... olarak sıralanabilir. Nasıl kullanacağınız biraz da el alışkanlığınız ve hayal gücünüz ile ilgili. Tabii ki süresi uzun görüntüler işlemek anlamlı değil ama kısa ve hayat kurtaran dokunuşlar yapmak pekala mümkün. Daha fazla zaman kaybetmeden PS’nin video özelliklerini incelemeye başlayalım.

HATIRLATMA

PS video açarken ve kaydederken QuickTime altyapısını kullandığı için QT’nin gösterebildiği ve işleyebildiği videoları açacaktır. Bundan da önemlisi sisteminizde QuickTime yüklü olmalıdır. QT altyapısı kullanması, AVI ya da MPG gibi dosya tiplerini açamayacağınız anlamına gelmiyor, tabii ki açabilirsiniz ama sisteminizde yüklü olan her Codec’i (sıkıştırıcıyı) göremeyebilir.

NASIL?

İlk önce videoyu olduğu gibi açmaya bakalım. File / Open penceresinden, PS’nin (ve QuickTime’ın) desteklediği video dosyalarından birini açın. Herhangi bir resmi açmışsınız gibi videonun ilk karesi karşınıza gelecektir.

Fark nerede derseniz, hemen şurada diyorum ve katman penceresindeki ön izleme kutucuğuna bakmanızı öneriyorum.

Ön izleme kutusunda göreceğiniz video simgesi o katmanın video katmanı olduğuna delalet eder. Peki videonun diğer kareleri nerede? Çok basit. Windows / Animations menüsüne tıkladığınızda pek çoğunuza tanıdık bir pencere açılacaktır.

Videoyu direkt açtığımız için klasik animasyon penceresinin başkalaşma geçirmiş hali tabi. Biraz AfterFX’i andırıyor. Bulunduğunuz kareyi gösteren mavi bir işaretçi var. Onu sağa sola kaydırarak istediğiniz zamana gidebilirsiniz. Burada yapabileceklerimiz... hmmm, nasıl anlatsam, sınırsız! Araç paletindeki tüm araçları kullanarak kareler üzerinde istediğiniz değişikliği yapabilirsiniz. Aklınıza ne gelirse! Saymaya kalksam 3-4 sayfa yazmam gerekir. O yüzden abartmadan araçları tanımlamaya geri dönüyoruz. Zaman çizelgesinde katman isminin solundaki oka tıkladığınızda karşınıza temel canlandırma parametreleri gelecektir.

Pozisyon, şeffaflık ve stil. Bunların arasında en ilginç olanı stil (Style). Stil alt parametreleri dâhil hepsini canlandırabilirsiniz (gölge’nin açısı mesela, ama Global ayardan çıkarmanız veya Global ayarları canlandırmanız gerekiyor). Bununla oldukça enteresan efektler elde etmek mümkün. Pozisyon (Konum) ve stili detaylı anlatmayı gerek görmüyorum, ne işe yaradıkları isimlerinden belli.
Gelelim zaman çizelgesi ayarlarına. Öncelikle şunu açık ve seçik ifade edeyim (!), zaman çizelgesi seçenekleri bulunduğu moda göre değişiklik gösteriyor. Eğer bir video dosyası ardından animasyon penceresini açmış iseniz ZAMAN ÇİZELGESİ modunda gelecektir. Videoyu kare kare ithal etmişseniz KARE CANLANDIRMA modunda gelecektir. Mod değişikliğini sağ alttaki simge vasıtası ile de yapabilirsiniz.

ZAMAN ÇİZELGESİ MODU ÖZELLİKLERİ

Pencerenin sağ üstündeki (X’in hemen altındaki) simgeye basarak zaman çizelgesi özelliklerine erişebilirsiniz.

Kısaca değinirsek, anahtar kare seçme (Select All / No Keyframes), ara değer (Keyframe Interpolation), kare silme (Delete Keyframes) ve kopyalama (Copy / Paste Keyframes) işlemleri tepede yer alıyor. Zaman aralığınızı belirlemek (Set Start / End of Work Area). “Go To” komutu ile önceden tanımlanmış zaman aralıklarına gitmek mümkün.
Buradaki en verimli parametre “Allow Frame Skipping”. Aktif hale getirdiğinizde çalışma hızınızın arttığını hissedeceksiniz. Peki neden? Neden... Çünkü normal şartlarda PS her kareyi tek tek ekrana çizmeye çalışır. Bu seçenek ile sadece üzerinde bulunduğunuz kareyi gösterir. Böylece üzerinden hızlıca geçtiğiniz kareleri es geçer ve zaman kazanır, kazandırır. Görüntüde herhangi bir değişikliğe neden olmaz sadece daha hızlı akmasını sağlar.
Kare atlatmanın altında, katman zamanlamaları ile ilgili seçenekler var. Katmanların giriş ve çıkış noktalarını değiştirmek (Move Layers In / End Point to Current Time), kesmek (Trim Layer Start / End to Current Time) ve çalışma aralığını kısıtlamak (Trim Document Duration to Work Area) için bunları kullanabilirsiniz. Yine katman kesim (Split Layer) ve zaman aralığı ile ilgili diğer ayarlar (Lift / Extract Work Area) hemen altta yer alıyor. Onun altında kare > katman (Make Frames from Layers), katman > kare dönüştürme işlemleri (Flatter Frames into Layers) yer alıyor. İstediğiniz zamana açıklama (Edit Timeline Comment) girebilirsiniz. Bu özellik ile çoğul çalışma ortamlarında yanınızdaki insanlara görüntü üzerinden notlar aktarabilirsiniz. Dökümanın zaman aralığı ve saniyede akan kare miktarı ayarlarını da buradan yapabilirsiniz (Document Settings). Çalışma modelinizi değiştirebilirsiniz (Convert to Frame Animation). İster zaman çizelgesi tabanlı (AfterFX gibi) ister kare tabanlı (ImageReady gibi). Uyarı, video katmanları kare tabanlı çalışma modunda tek kare (statik) gözükecektir.
“Onion Skin”, klasik canlandırmada ışıklı masanın karşılığı olan bir metod. Önceki ve sonraki kareleri referans almanız gerektiğinde (çizgi animasyon yapıyorsanız) kullanabilirsiniz. Işıklı masa metodunda PS’nin farkı özelliklerine girdiğinizde kendini gösteriyor (Onion Skin Settings / Enable Onion Skins). Buradan kaç kare öncesinden ve sonrasından gösterileceği, kare atlatma aralığı ve şeffaflık ayarlarını değiştirebilirsiniz. Benim en hoşuma giden özellik ise gösterilen karelerin bindirme tiplerini (normal, karanlık, aydınlık ve renk farklı) değiştirebilmeniz. Dijital ortamda çizgi animasyon ile ilgilenen birçok profesyonelin çalışma metodunu değiştirebilir. İncelemenizi şiddetle öneriyorum. Video ile çalışırken, ışıklı masa (Onion Skin) özelliği hoş bir hareket bulanıklığı hissi uyandırıyor. Son olarak palet özelliklerinden ön izleme boyunu ve zaman gösterim biçimini (kare / dakika, saniye) seçebilirsiniz.

KARE CANLANDIRMA MODU ÖZELLİKLERİ

Bu menüyü de önceki gibi animasyon penceresinin sağ üstündeki simge ile açıyoruz. ImageReady kullanıcılarının hiç yabancılık çekmeyecekleri seçenekler karşınıza gelecektir. Yeni kare ekleme (New Frame), kare silme (Delete Frame) ve tüm canlandırmayı silme (Delete Animation) seçenekleri en üstte yer alıyor. Kare kopyalama (Copy Frames) ve yapıştırma seçenekleri (Paste Frames). Tüm kareleri seçmek (Select All Frames). Belirli zaman aralıklarına gitmek (Go to). “Tween” özelliği ile bir katmanı önceki ve sonraki karelerde hareket ettirip arasının otomatik tamamlanmasını sağlayabilirsiniz. Otomatik tamamlama, pozisyon, şeffaflık ve stiller üzerinde etkili olacaktır. Rotasyon (çevirim) işlemini otomatik tamamlatamazsınız. Hareketli Web reklâm bandı canlandırmalarınızı indirgeyebilirsiniz (Optimize Animation). Kare > katman (Make Frames from Layers) ve tersi (Flatten Frames into Layers) çevirim işlemleri. Katmanın canlandırma boyunca otomatik hizalanması (Match Layer Across Frames). Her kare için katman eklenmesi (Create New Layer for Each New Frame) ve eklenen katmanların görünürlülük ayarlarını (New Layers Visible in all Frames) düzenleyebilirsiniz.

DAHA FAZLASINI İSTE

Peki ya filtreler? Video katmanları işlerken filtreleri kullanabilirsiniz. Bunun için video katmanı seçili iken herhangi bir filtreyi seçmeniz yeterli. Ama filtreler sadece bulunduğunuz kareye etki edecektir. Yani bir filtreyi tüm zaman aralığına uygulamak için her kareye tek tek vermeniz gerekmekte. Pek verimli değil. Filtrelenmiş ya da rötuşlanmış video artık değiştirilmiş (Altered) sınıfındadır. Zaman çizelgesinde Altered Video parametresinin belirdiğini göreceksiniz. Yanındaki göz simgesini kapayıp açarak yaptığınız değişiklikleri gizleyebilirsiniz.
Video katmanı ile ilgili ayarların cümlesine, Layer / Video Layers menüsünden erişebilirsiniz.

Kısaca değinirsek, video dosyasından video katmanı oluşturmak (New Video Layer from File). Boş video katmanı açmak (New Blank Video Layer). Normal katmanlar zaman aralığı boyunca tek kareye sahiptir ve kare kare canlandıramazsınız, kare kare çizim yapabilmek veya fırçalar ile görüntüyü işlemek için video katmanı özelliği etkin olmalıdır. Boş kare eklemek (Insert Blank Frame), kare çoğaltmak (Duplicate Frame) ve silme işlemleri (Delete Frame). Video katmanını başka bir video dosyası ile değiştirmek (Replace Footage) ve video katmanı nitelikleri (Interpret Footage). Katman niteliklerinden, şeffaflık kanalı davranışı (Alpha Channel), videonuz Field / taramaya sahipse onunla ilgili ayarlar (De-Interlace), saniye başına kare (Frame Rate) ve renk profili ayarlarını kontrol edebilirsiniz (Color Profile). Video katmanı ayarlarına dönelim. Katman değişikliklerini gizlemek (Hide Altered Video). Değiştirilmiş kare veya kareleri onarmak (Restore Frame / All Frames). Kareyi tekrar yüklemek (Reload Frame). Video katmanını tek kareye yapıştırmak (Rasterize). Menülere girip çıkmak zor geliyor ise PS’nin kısa yollarını özelleştirerek erişim hızınızı arttırabilirsiniz.

KARE KARE YERSE

Başka bir seçenekte videonun karelerini direkt olarak katmanlara dönüştürerek açmak. Bunun için File / Import / Video Frames to Layers’ı seçmeniz yeterli.

Karşınıza klasik dosya açma penceresi gelecektir. Tanıyabildiği video formatları hepimizin kullandığı dosyalar. MOV, AVI, MPEG ve saz arkadaşları. İstediğiniz dosyayı seçtikten sonra zaman aralığı seçme penceresi gelecektir.

Kareleri atlayarak ta okutabilirsiniz (3 karede 1 mesela). İstediğiniz zaman aralığını seçip onayladıktan sonra videonun kareleri birer katman olarak açılacaktır. Katman penceresine bakarak sonucu görebilirsiniz.

Katman penceresi ile boğuşmak yerine Windows / Animation penceresini açarak video kareleri arasında daha rahat gezebilirsiniz.

Videoyu kare kare açma seçeneğinin çok istikrarlı olmadığını hatırlatırım. Yüksek sıkıştırmalı dosyalarda göçmelere sebep olabiliyor.

ÇIKTI ALMAK

File / Export / Render Video seçeneği ile çıkış ayarları penceresini açın.

Karşınıza gelen ekranda, dosya tipi, boyutu, zaman aralığı, sıkıştırma seçenekleri, şeffaflık kanalı (Alpha Channel) ve saniye akan kare seçenekleri yer alacaktır.

Dilediğiniz gibi ayarladıktan sonra videonuzu çıkış alabilirsiniz. Girdi altyapısı gibi çıktı altyapısıda QT kullanmaktadır. Codec tipleri sınırlı olsada, AVI tipinde çıkış alabilirsiniz. Bunun yanında internet için FLV. Apple (iPhone, iPod, Apple TV...) markalı cihazlarda sorunsuz oynayacak videolar çıkış alabilirsiniz. Montaj setine göndereceğiniz videolarınızı DV STREAM tipinde çıkış verebilirsiniz. Genel kullanım amaçlı MOV ve MP4 çıkış alabilirsiniz.
Videonuzu sonradan işleyecek iseniz, düşük sıkıştırma ya da resim sekans modunda çıktı almanızı öneririm. Çıktı esnasında ebat ve saniyede akan kare miktarını değiştirme imkânını değerlendirin. Ebatları belirlerken şablonlardan yararlanabilirsiniz. Tek bir çalışmayı birden fazla mecrada oynayacak şekilde çıkış alabilirsiniz. 16 bit veya üzeri çalışmış iseniz OpenEXR ve Cineon sekans tiplerinde çıkış alın. Eğer videonuzun şeffaf hale getirmek istiyorsanız şeffaflık kanalı destekleyen bir dosya biçimi seçmelisiniz. Şeffaflık destekleyen dosya tiplerinden en bilinenleri PNG, TGA ya da TIF’tir. Şeffaflık kanalının artalandan rehin aldığı rengi kontrol etmekte mümkün (Premultiply). Genel kullanım için bu rengi gri olarak belirleyebilirsiniz. “Straight” seçeneği ile şeffaf bölgelerdeki renkleri taşırarak kompozisyonda artalan ile en yüksek uyumu yakalayabilirsiniz.

SONU NERESİ?

Her şey iyi, güzel... Kare kare video işlemek... Demeyin keyfime, peki ama nereye kadar? Sınırlarını zorlamasam da donanımınız patlayana kadar yüksek çözünürlükte ve uzun süreli videolar açabilirsiniz. Videonun her karesinin hafızada olduğu gibi saklandığını hatırlatırım. AfterFX bunun hesabını yaparak bildiriyordu ama PS’ye bu özelliği henüz eklememişler. Basit bir hesapla, ebadı 800 x 600 tek kare hafızada 1,8 MB yer kaplıyor. Açtığınız videonun 30 saniye (ve saniyede 25 kare) olduğunu varsayarsak, 30 x 25 = 750 kare x 1,8 MB = 1.350 MB ediyor. Yani 1 GB fiziksel hafıza + 1 GB sanal hafıza ile 30 saniyelik görüntüyü rahatça işleyebilirsiniz. 2 GB ve üstü fiziksel hafıza ile daha da rahat çalışırsınız. Ana kart veri yolu genişliği ve sabit disk hızının hareketli görüntü işlerken önemli bir etken olduğunu hatırlatmama gerek yok sanırım. Tabii ki uzun bir filmi baştan aşağı işleyemezsiniz ama ihtiyacınız olan bölümlerini keserek işlemek artık çocuk oyuncağı.

İŞTE BURASI

Videoların katman olarak saklanmasının anlattıklarımıza ek olarak bir artısı da, PSD dosyasını ithal eden yazılımların bu katmanları tanıyıp zaman çizelgelerini ve Layout’larını ona göre düzenlemeleri. After Effects, Encore, Premiere gibi yazılımlar PSD dosyasını katmanlar halinde görebiliyor. Video ve diğer katmanları niteliklerini bozmadan tanıyorlar ise PS kullanarak DVD menüsü yapmak aklıma gelen sadece bir seçenek. AfterFX ile video katmanı içeren PSD’leri açarak, video katmanlarının her bir karesini görebilirsiniz. Bu ne demek? Şu demek çizgi animasyon hazırlarken parçaları PS’de çizip, canlandırıp, boyamak. PSD dosyasını açıp AFX’e almak derinlik ve kamera hareketlerini vermek. Son olarak Premiere ile sahne ve planları montajlayarak bir çizgi film prodüksiyonunu elinizin altında bulunan 2-3 yazılım ile rahatça üretmek demek. Yazılımlar arası geçiş işlemlerinde PSD kullanacağınız için video sıkıştırıcılar (Codec) ile boğuşmak zorunda kalmayacak ve kalite kaybı yaşamayacaksınız. AfterFX ile Premiere arasında proje transferi imkânı olduğunu hatırlatırım. Yani montajı Premiere’de yaptıktan sonra son dokunuşlar için tekrar AfterFX ile işleyebilirsiniz. Bu kadar uçmaya da gerek yok, bir webmaster olarak hareketli reklâm bandı tasarımlarınızı PS’den çıkmadan ve özgürce yapabilirsiniz. Kısa canlandırma filmlerinizi sadece PS kullanarak üretebilirsiniz.
Şahsım adına oldukça verimli bir inceleme / araştırma yazısı oldu. Tam tabiri ile PS’nin tenezzül etmediğim özelliklerini kurcalayarak nice kapılar açtık ve köprüler kurduk. Üretim sürecime yeni öğrendiğim bu araçları katarak işleri kolaylaştıracağıma inanıyorum. Umarım sizlere de ışık tutabilmiş ve ufkunuzu genişletebilmişimdir. Bilgisayar grafiği üzerine aklınıza gelen her konuda bana e-posta göndermeyi unutmayın (osmansafi@gmail.com). Bir sonraki inceleme yazısında görüşmek üzere esen kalın.