PHOTOSHOP ‘un 3B YETENEKLERİ

Bir zamanlar sadece resim düzenleyen Photoshop artık 3B imkânlara da sahip. Hem de azımsanmayacak ölçüde.

Fakir ama gururlu bir resim düzenleme yazılımı vardı. Fırçalar, katmanlar, efektler ile hayat geçer giderdi. Gel zaman git zaman büyüdü gelişti. Adeta kendini aştı ve 3üncü boyut desteği geldi. Öyle azımsanacak gibi de değil. Birçok yeteneğe sahip. Render bile yapıyor abisi. Daha ne olsun!

AYDIN HAVASI

Photoshop ‘a 3B desteği yanılmıyorsam CS3 sürümü ile geldi. O zamanlar sadece 3B nesneleri açar, evirir, çevirir ve biraz da boyardı. 3B yazılımlardaki ön izleme (Solid Preview) kalitesinden biraz daha iyi gösterirdi. CS4 ve 5 ile imkânlar arttı. 3B araçlarının kendine has paleti ve menüsü var. Sadece OpenGL gösterim değil, Ray Tracer moduna sahip. Yansıma, gölge ve kırılma hesaplıyor. Katmanları 3B hale getirip, Displace haritası uygulayabiliyor. Yazılara Extrude / Bevel veriyor. Hacim görselleştirmesi bile yapıyor. Gelin tüm bunları yakından inceleyelim.

İncelemeye geçmeden hatırlatmakta fayda var. Photoshop ‘un 3B araçlarından verim alabilmek için en az orta siklet bir ekran kartına ihtiyacınız var. Her ne kadar çalışma modu Ray Tracer ‘a alınabilse de, yavaşlığı sebebi ile tavsiye etmiyoruz.

3B ARAÇ PALETİ

Ana araç paletinde 2 tane ana 3B aracımız var. Biri nesne diğeri de kamera manipülasyonuna imkân veriyor.

3D Object araçları sırası ile, 1- Serbest çevirmeye, 2- Döndürmeye, 3- Kaydırmaya, 4- Hareket ettirmeye ve 5- Boyutlandırmaya yarıyor. Kamera araçları da paralel işleve sahip, tek farkı boyutlandırma aracı yerine yaklaşma yapması.

Klavyeden K ve N kısa yol tuşları ile erişilebilir. Bir sonraki aracı seçmek için SHIFT tuşuyla birlikte kullanabilirsiniz.

3B araçlardan herhangi birini seçtikten sonra alt komutlara üst bardan erişmek mümkün. Üst bardan, 3B yazılımlardan alışık olduğumuz görünüm tipi seçimi imkânı da verilmiş.

Dilerseniz kamera ve nesne konumunu kaydedebilirsiniz. Böylece istediğiniz konuma geri getirmek mümkün. Sayısal değer meraklıları için, nümerik girişi imkânı da mevcut. Soldaki ev simgesi ile tüm ayarlar sıfırlanabilir.

Paralel ya da açısal perspektif seçimi de mümkün. Burada beni en çok şaşırtan şey ise, 3D Camera Zoom Tool ‘unun derinlik bulanıklığına (DOF) imkân vermesi. Lens ve görüş alanı ayarları ok ama alan derinliğini beklemiyordum. Etki miktarı ve mesafesi değiştirilebilir. Her ne kadar görüntü pikselleşse de OpenGL modda çalışması çok hoşuma gitti. Etkisini daha doğru görmek için Ray Trace moduna geçilebilir ama o zamanda görüntü karıncalanıyor. Aaa… 3B demek böyle bir şey işte. Günümüz teknolojisi ile ancak bu kadar. Öyle her istediğimizi anında 3B görselleştiren teknolojilerin eli kulağında olsa da henüz önümüzde değiller. Ne demişler gülü seven dikenine katlanır. 3B ile yeni tanışacak grafiker arkadaşlara bol sabır diliyorum.

EKSEN SİMGESİ

Konu araç paletinin dışına çıktı ama 3B yazılımları vazgeçilmezi olan eksen simgesinden bahsedelim. Nesneleri fazla çevirdiğimizde ya da çalışırken gözümüz bir yere kayıp geri döndüğünde, ekrandaki çizgi yumağına bakıp “bu ne ya?” dediğimizde yardımcı olan eksen simgesinden bahsediyorum. PS ‘de 3B katmanı seçtiğinizde sol üstte belirir. Üstüne gelince üstünde beliren küçük siyah alan yardımı ile taşıyabilir, boyutlandırabilir ve kapatabilirsiniz. Yön ve açıları göstermekle kalmayıp manipülasyona da imkân veriyor. Hareket ettirme, çevirme ve boyutlandırma üçünü-bi-arada yapabilirsiniz. Tek yapmanız gereken imlecinizi üzerinde gezdirmek. Belli alanların sarardığını göreceksiniz. Tıklayıp çekiştirmeniz yeterli. Nesne ve kamera eksen simgeleri farklı görünse de temelde işlevleri aynıdır.

3B MENÜ ve PENCERESİ

Menü ve penceredeki komutlar arasında işlev açısından fark yok, sadece yöntem farkı var. Daha iyi pekiştirmek için, paralel anlatmaya çalışacağım. 3B penceresini açtığınızda (Window / 3D) karşınızda nesne oluşturma komutları gelecektir. Source bölümünden kaynak seçimi yapılır. Seçili katmanlar, çalışma eğrisi (vektör), aktif seçim alanı kullanılabilir. Ya da File seçeneği ile nesne ithali yapılır. Buradaki alt komutlar kaynak tipine göre aktif / pasif konuma gelecektir. Alt komutlar;

3D Postcard, 3 boyutlu düzlem oluşturmaya yarar. Herhangi bir katmanı bu komutla 3 boyutlu düzlem haline getirebilirsiniz.

3D Shape from Preset ile primitif nesnelerden birini oluşturabilirsiniz. Seçili katman nesneye otomatik olarak (Diffuse Map olarak) kaplanacaktır. Merakınızı öldürmemek için hangi temel nesneler olduğunu yazmıyorum.

3D Repousse Object;

yazı katmanları, katman maskeleri, kapalı eğriler ya da seçim alanları ile çalışır. Derinlik, eğim ve kabartı etkisi kazandırır. 3 boyutlu yazılar elde etmek için idealdir. Bunun yanında zekice kullanılarak farklı şeylerde çıkabilir. Uyguladığınız zaman kendine has bir düzenleme penceresi açılacaktır. Bu pencereden, ön tanımlı şekilleri seçebilir, derinlik, eğim, kabartı ayarlarını değiştirebilir, malzeme, açı ve görünüm tipini seçebilirsiniz. Detaylar yazıyı uzatacağı için değinmiyorum ama araçların işlevleri gerçek zamanlı görülebildiği için Repousse penceresini biraz kaydırıp yaptığınız değişikliğin neye sebep olduğunu anında görebilirsiniz.

3D Mesh from Grayscale, seçili katmanın siyah beyaz tonlarını kullanarak temel nesneyi (düzlem, silindir ve küre) deforme eder. Klasik 3B yazılımlardaki Displace etkisi ile eşdeğerdir.

3D Volume, DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) resim serilerinden yararlanarak 3 boyutlu hacim görselleştirmesi yapmaya yardımcı olur. DICOM, bildiğimiz röntgen filmine eşdeğer formattır. Vücudun belli kesitlerinden sabit mesafe aralıklarını röntgenleyince, bu veriyi 3 boyutlu hale getirmek mümkün (3 boyutlu MR teknolojisi). 3D Volume aracı da bu teknolojiyi kullanarak benzer görüntüleri PS içinde oluşturmaya yarıyor. (DICOM resimleri, File / Scripts / Load Multiple DICOM Files komutu ile kolayca katman serisi olarak yüklenebilir)

File, 3DS (3D Studio), DAE (Collada), KMZ (Google Earth), U3D (Universal 3D), OBJ (Wavefront Object) biçimlerinde 3B nesne ithal etmek mümkündür. Eğer ithal edeceğiniz dosya sahip ise, temel malzeme ve kaplama bilgisi de beraberinde gelecektir.

Buraya kadar anlattıklarımız, üst menüdeki ilk iki alana tekabül ediyor.

Menüden girecek olursanız yine seçiminize göre pasif ya da aktif olduklarını göreceksiniz. Diğerleri farklı gözükmese de Repousse komutu pencereden oluşturmaya göre daha rahat anlaşılır.

NESNE OLUŞTURMA

Bir şekilde nesne oluşturabildiğimize göre sonraki adıma geçebiliriz. (Sphere / Küre nesnesi oluşturarak devam ediyorum). Nesneyi oluşturduktan sonra 3B penceresinin üst kısmında sahne hiyerarşisi görünecektir.

Buradan yapacağınız seçime göre alt bölüme ilgili ayarlar gelecektir. Mesela Scene / Sahne seçili iken görselleştirme ve kesit ayarları gibi. Nesne seçili iken gölge, görünüm ayarı ve bilgileri gelecektir. Malzeme ve ışık seçili iken ilgili ayarlar belirecektir. Şimdi bunları yakından tanıyalım.

Sahne ayarları, Render Settings ile görselleştirme tipi seçilir. Diğer 3B yazılımlardan aşina olduğumuz (Wireframe, Solid, Transparent… gibi) görselleştirme tiplerini görmek mümkündür. Ek olarak derinlik, yüzey eğim bilgisi gibi gelişmiş tiplerde mevcuttur. Tabi bunlar ön tanımlıdır. Custom butonu ile detaylı değişiklik yapmak, görselleştirme tiplerini karışık kullanmak mümkündür. Custom penceresindeki en ilginç seçenek Stereo tipidir. Eğer kırmızı / mavi gözlüğünüz var ise anında nesnelerinizi buna uygun hale getirebilirsiniz.

Quality menüsünden görselleştirme kalitesi seçilir. Etkileşimli, ışın takipli (Ray Trace) düşük ve kaliteli olmak üzere üç seçenek vardır. Paint On ile nesne üzerindeki hangi kaplamayı boyayacağınızı seçersiniz. Eğer nesneyi boyamaya çalıştığınızda hata alıyorsanız, Render Settings ‘i Default ‘a getirmeyi deneyin. Ya da aldığınız hata değil, boş kaplama kanalını boyamaya çalıştığınız uyarısıdır. İşlemleri onaylayarak boyayacağınız kanala boş kaplama atılmasını sağlarsınız. Cross Section, belirlediğiniz eksende nesneyi keser. Aktif hale getirdiğinizde varsayılan olarak nesnenin ortadan kesildiğini göreceksiniz. Axis, Offset ve Tilt değerleri ile konum ve açısını farklılaştırabilirsiniz. Düzlem ve kesişim ayarlarını değiştirmekte mümkün.

Nesne ayarları, gölge yakalama, gölge oluşturma, görünürlülük ve gölge şeffaflığı ayarları mevcuttur. Nesne ile ilgili yapısal bilgilere de buradan erişebilirsiniz.

Malzeme ayarları,  kaplama tipleri ve miktarları burada belirlenir. 3B nesneleri genellikle katman(lar)dan oluşturduğumuz için Diffuse kanalına kaplama olarak atanır. Diffuse kanalı malzeme rengini kontrol eder. Bunun yanında Opacity, şeffaflığı; Bump, kabartıları; Normal; yüzey detayını; Environment, çevresel etkileri; Reflection, yansımayı; Illumination, aydınlığı; Gloss, parlama alanını; Shine, parlaklığı; Specular, parlama rengini; Ambient, ortam rengini; Refraction, kırılma tekrarını kontrol eder. Bu değerlerin kimi yüzde kimi renk olarak tanımlanır. Bazılarına kaplama atamak mümkündür. Ön izleme resmi malzemenin küçük bir temsilidir. Sağındaki oka basarak ön tanımlı malzemelere erişebilirsiniz (bir nevi malzeme kütüphanesi). Hazırladığınız malzemeyi / kütüphaneyi kaydetmeniz de mümkündür.

Işık ayarları, Preset ile ön tanımlı aydınlatmalara erişmeniz mümkün. Light Type ile ışığın tipini değiştirebilirsiniz. Point, noktasal; Spot, spot; Infinite, tek yönden gelen; Image Based; resim tabanlı ışıktır. Intensity, şiddetini belirler. Color rengini. Image ile resim tabanlı ışıkta kullanacağınız resmi seçersiniz.

Create Shadows, gölge oluşturmaya yardımcı olur. Softness, yumuşaklığını ayarlamaya. Hotspot, Falloff Attenuation değerleri sadece spot tarzı ışıkta aktif hale gelecektir. Bunlardan, Hotspot ile Falloff aydınlatma hunisinin iç ve dış çapını belirler. Attenuation ise ışığın mesafeye bağlı olarak azalmasını sağlar. Yandaki küçük ön izleme ile hangisinin ne işe yaradığını daha rahat görebilirsiniz.

3B penceresi, katman penceresi gibi çalışır, göz simgesine tıklayarak istediğiniz elementi gizleyebilirsiniz. Pencerenin solunda,  dönüşüm komutları (Transform), nesne ve kamera kontrollerine kısa yol olduğu gibi ışık (3D Light Tools)  ve alt elementleri de (3D Mesh Tool)  dönüştürmenize yardımcı olacak komutlar mevcuttur (mesela ışığın açısını değiştirmek). Alt tarafında 3D Material Drop Tool (aktif malzemeyi nesnelere atamak için) ve 3D Material Select Tool (nesnelerin malzemesini seçmek için) vardır.

Onun altındaki araçlar yine değişkendir. Işık seçili iken, ışığı nesneye ve kameraya ortalayan komutlar  yer alır. Nesne seçili iken, nesneyi sıfırlayan ve Repousse düzenleyicisi açan komutlar vardır.

Ek olarak, pencerenin sağ altında yer alan çöp tenekesi ile seçili elementi silebilir.  Sayfa simgesi ile yeni ışık oluşturabilir. Izgara simgesi ile görsel yardımcıları (eksen, zemin, ışıklar, seçim) açabilirsiniz. Karışık 3B sahnelerde kaybolmamak için kullanmanızı tavsiye ederim.

3B penceresinin tepesinde yer alan simgelerden ilki tüm sahne hiyerarşisi üzerinden çalışmaya olanak verir (varsayılan çalışma modu). Dilerseniz hiyerarşiyi nesnelere göre, malzemelere göre ve ışıklara göre yaparak işlemlerinizi kolaylaştırabilirsiniz.

Buraya kadar anlattıklarımız 3B penceresine özgü komutlar idi, 3B menüsüne dönecek olursak. Render Settings, görselleştirme ayarları penceresini açar. Ground Plane Shadow Catcher, sahnenin sanal zemininde gölge oluşmasını sağlar. Snap Object to Ground Plane, nesneyi sahne zeminine oturtur. Auto-Hide Layers for Performance, bir nesne ile çalışırken diğer nesneleri gizleyerek hız kazandırır.

Bir sonraki menü grubunda ise, yüzey gizleme komutları yer alır. Karışık nesneler ile çalışırken nesnenin bir kısmını gizlemek isteyebilirsiniz. Uygulamak için önce 3B nesne üzerinde seçim alanı oluşturmalısınız. Hide Nearest Surface, seçim alanına değen poligonları gizler. Only Hide Enclosed Polygons, seçim alanı içinde kalan poligonları gizler. Invert Visible Surfaces, görünür yüzeyleri tersine çevirir. Reveal All Surfaces, tüm gizli yüzeyleri görünür hale getirir.

Peki, yüzey nedir? Render Settings ‘ten içinde Wireframe geçen herhangi bir görselleştirme tipini seçtiğinizde gördüğünüz üçgenler (ya da dörtgenler) yüzeydir. Gizleme komutları bunları temel alarak çalışır.

Sonraki menü grubunda, boyama ile ilgili komutlar yer alır. 3D Paint Mode alt menüsünden hangi kanalı boyayacağınız seçersiniz. Malzeme kanallarına önceden değindiğimiz için tekrar etmiyorum. Kanalları boyarken istediğiniz fırça aracını ve boyama komutunu kullanabilirsiniz (PS ‘de 3B nesne boyamanın en güzel yanı bu olsa gerek).

Select Paintable Areas, nesne üzerinde deformasyon olmadan boyayabileceğiniz bölgeyi seçim haline getirir. Bakış açınızda göre bu alanın dışını boyayamazsınız. Diğer bölgeleri boyamak için nesneyi döndürmeniz gerekir. Create UV Overlay komutu, 2 boyutlu kaplamanın nesne ile nasıl örtüştüğünü algılamaya yarar. Bunun için tel kafes, katı ya da yüzey açısına göre renklendirme yapar.

Tabi bunu yapabilmesi için resminizin 3 boyutlu nesneye kaplı olması gerekir. Aksi durumda bu pasif gözükecektir. En basit uygulanışı, katman penceresinde 3B nesnenin herhangi bir kaplama kanalına çift tıklayarak açtıktan sonradır. İşiniz bittiğinde kılavuz katmanı gizlemeyi ya da silmeyi unutmayın. New Tiled Painting, boş bir katmana ihtiyaç duyar. Komutu uyguladığınızda katmanı 3B haline getirir ve boyamanızı bekler. Fırça aracını kullanmaya çalıştığınızda yaptığınız boyamanın otomatik olarak döşenir doku haline geldiğini göreceksiniz. Tekrar eden dokular oluşturmak için ideal bir yöntem gibi görünüyor. Paint Falloff ile 3B nesneleri boyamanızı sınırlayan, minimum ve maksimum deformasyon açılarını değiştirebilirsiniz. Etkisini görebilmek için Render Settings ‘ten Paint Mask ‘ı seçmelisiniz. Reparameterize UVs ile nesnenin kaplanma şeklini değiştirebilirsiniz. Tabi öncesinde değişen kaplanma bilgisinin kaplamaları etkileyeceği uyarısı gelecektir. Diğer 3B yazılımlardan sunulan onlarca seçenek PS ‘de 2 taneye indirgenmiştir. Düşük deformasyon ve daha az kopuk yüzey. Farkı algılayabilmek için ikisini farklı nesnelere uygulayıp, kaplamaları açtıktan sonra UV Overlay komutunu uygulayın.

Merge 3D Layers ile 3B katmanları özelliğini bozmadan birleştirebilirsiniz. Export 3D Layer ile 3B katmanı (nesne / nesneleri) diğer yazılımlarda kullanmak üzere ihraç edebilirsiniz.

Resume Progressive Render yarım kalmış hesaplama işlemini devam ettirir. Tabi öncesinde Progressive Render Selection komutunu uygulamanız gerek. Onun da öncesinde herhangi bir bölgeyi seçmeniz. PS ‘de Render işlemi kademeli olduğu için istediğiniz adımda kesebilirsiniz. Rasterize ile 3B katmanı geri dönüşmeyecek biçimde normal katman haline getirirsiniz.

Menüdeki son seçenek olan Browse 3D Content Online ile Adobe ‘un PS için oluşturduğu nesne ve malzeme paylaşım sitesine göz atabilirsiniz.

Fiyuvv amma yazdım, itiraf etmek gerekirse uzun olmadı ama 2 boyutlu yazılıma yeni eklenen dağınık ve düzensiz 3B araçları anlatmak gerçekten zor. Adobe ‘un gelecek sürümlerde süreçleri basitleştirmesi ve daha kolay erişebilir yapması gerekiyor.  Okurken sıkılmayın diye harcadığım emekler umarım boşa gitmez. Son olarak unuttuğum komut var mı diye bakınırken, 3B katman penceresinin sağ üstündeki simge ile açılan menü yardımı ile ön tanımlı aydınlatma kütüphanesi işlemlerini gördüm. Demek bu da buradaymış.

Görselleştirme üzerine yoğunlaşan 3B araçların gelecekte diğer yazılımlarda olduğu gibi nesne manipülasyonuna izin verip vermeyeceğini göreceğiz. Adobe, bu işler için arayüz ve yazılım geliştirmek yerine son dönemde patlama yapmış CPU / GPU tabanlı foto gerçekçi Render yazılımlardan tekini satın alması daha pratik olacakmış gibi geliyor (mesela Hypershot - www.bunkspeed.com).

Bir yazımızın daha sonuna geldik. Umarım 2 boyutlu ve nizamlı hayatınıza dağınık 3üncü boyutu eklemeyi başarabilmişimdir. Bilgisayar grafiği üzerine aklınıza gelen her konuda yazmaktan çekinmeyin (osmansafi@gmail.com). Bir sonraki sayıda görüşmek üzere, hoşçakalın.