MOGRAPH’IN TEMELLERİ ve 3 BOYUTLU YAZI EFEKTLERİ

Geçtiğimiz aylarda düzenlenen Siggraph 2008 fuarında yeni sürümü duyurulan Cinema4D yazılımının, hareketli grafik üreteci (modülü) olarak tanımlanabilecek MoGraph’a giriş yapıyoruz.

11’inci sürümüne yükselen Cinema4D’nin yeni özellikleri oldukça baştan çıkartıcı. Kullanım kolaylığının yanında sahip olduğu özellikler ile yeni başlayanlar oldukça verimli bir tercih olabilir. Ama yazımızın konusu yeni özellikleri değil. O yüzden bu ihtiyacınızı Maxon firmasının web sitesinden (maxon.net) gidermenizi isteyeceğim. Videolu örnekler ve açıklamalar ile yazılımı denemiş kadar oluyorsunuz. Özellikle cineversity.com sitesindeki tanıtım videoları oldukça faydalı.

GENEL KÜLTÜR

Bizim olayımız MoGraph. Peki nedir bu MoGraph? Kısaca hareketli grafik üreteci diyerek kestirip attık ama MoGraph ile sıralı ve yığın halinde olan tüm 3d nesneleri canlandırabiliyorsunuz. Klasik nesne çoğaltma yöntemlerinin (Array) ötesinde, 3 boyutlu yazılara After Effects’tekine yakın bir çok hareketi kazandırabiliyorsunuz. Bir nesneyi başka nesnenin referans noktalarında çoğaltabiliyorsunuz. Etki alanındaki nesnelerin tek bir merkeze bakmasını sağlayabiliyorsunuz. Nesneleri ses, resim, eğriler, matematik formülleri ile canlandırabiliyorsunuz. Rasgelesellik kazandırabiliyorsunuz. Nesnelerin hareket yollarını çıkartabilir, eğri nesneleri yapılarını bozmadan birleştirebilirsiniz. Nesneyi yapı taşlarına parçalayabilirsiniz. Sanırım unuttuğum bir kaç efekt daha var ama olsun az sonra ana efektlerin üzerinde tek tek geçeceğiz. Aslında yapılabilecekler sizin teknik hayal gücünüz ile sınırlı çünkü tüm efektleri birbirleri ile kombine edebiliyorsunuz. Bu arada nesneleri diyorum inatla, çünkü MoGraph çoğul nesneler oluşturma MoGraph üzerinde çalışmak için yapılmış.

GEREKLİ ŞEYLER

Genel kültürümüzü edindikten sonra, bu yazıdan maksimum verimi almak için gerekli şeyleri yazalım. 1- Cinema4D’nin MoGraph yüklü sürümü 2- temel C4D bilgisi. Yerlisi olmadığım için her uygulama komutunu yazmayabilirim MoGraph C4D’nin kendine özgü kullanım özelliklerini esgeçebilirim. Sonra kopup gitmeyin.
C4D deneyimim çok uzun bir geçmişe sahip değil. Özellikle MoGraph’tan aldığım gaz ile başladım diyebilirim. 3DSMAX ile benzer modüllerinin olması (Thinking Particles, Final Render, PyroCluster... gibi) bu yazılıma her zaman farklı bir göz ile bakmama sebep oldu.
Açıkçası uzmanı olmadığım konuda konuşmaktan hoşlanmam ama bir noktadan sonra her şeyi bilemeyeceğinizi anlayıp pes ediyorsunuz. Belki bu saatten sonra 3DSMAX’i kullandığım gibi başka yazılımı kullanamam ama diğerlerinin güzelliklerinden faydalanmamak için bir sebep göremiyorum? MoGraph ile ilk tanıştığımda kendisini parçacık sistemi olarak algıladım ve hala o gözle bakıyorum. Particle Flow ile kıyaslıyorum çoğu zaman. Bu bakış açısı olan biteni algılamamı kolaylaştırıyor. Eğer C4D kullanıcı değil iseniz, kullandığınız yazılımın benzer araçları ile kıyaslayarak algı sürecinizi kolaylaştırabilirsiniz.

ÖNCE BİLEŞENLERİ TANIYALIM

1-  3 temel çoğaltıcı ile başlayalım. Linear, Radial ve Grid Clone araçları. Adlarından da anlaşılacağı gibi nesneleri çoğaltmaya yarıyor. düzlemsel, çembersel ve ızgarasal olarak. Bunlara ek olarak nesneyi nesne referansı ile çoğaltan 4’üncü efektürümüz de var. Çoğaltma işlemi esnasında pozisyon, boyut ve açı değişkenleri ile oynayabilirsiniz. Sırf bu temel çoğaltıcılar ile yapılacakların haddi hesabı yok. Özellikle grafik tasarımcısı MoGraph hareketli grafik üreten biriyseniz bu 4 efektör ile ihtiyaçlarınızı ziyadesi ile karşılayabilirseniz.

2-  Matrix Object ismi en karizma duran çoğaltıcı. Yukarıda anlattığımız 4 çoğaltıcının yaptıklarını yapıyor ama sonucu parçacık sistemi olarak çıkış veriyor. C4D’nin bünyesine gelen Thinking Particles komutları ile nesneleri kontrol edebiliyorsunuz. Mesela yerçekimi, rüzgar, girdap gibi güçler ile etkiliyorsunuz.
3-   Fracture Object, nesnenin alt parçalarını baz alarak hareketlendirmeye hazır hal getirir. Mesela yüzeyleri birbirinden bağımsız (diğer efektörler ile) hareket ettirebilirsiniz. Ama önce nesneyi Editable hale getirip, Disconnect komutu ile yüzeyleri ayrıştırmanız lazım, yoksa yekpare hareket eder.
4-  Instance Object, hareketlendirilmiş nesnelerin hareketli hallerini alıp alt bileşen olarak çoğaltır. İlginç etkiler yakalamak için ideal! Önce hareketlendir sonra çoğalt.
5-  Text Object, adında da anlaşılacağı gibi MoGraph’a özel yazı nesnesi oluşturma aracı ve bu dersimizin ana konusu. Birçok temel yazı ve paragraf parametresi içerir. Alt nesneleri, satır, kelime ve harf olarak efektörler ile hareketlendirebilirsiniz. En çok aradığım özellik, aynı nesne içinde farklı yazı tipi ve özellikleri kullanmak. Umarım ileriki versiyonda eklerler.
6-  Tracer, hareketlendirilmiş nesnenin referans noktalarını (mesela köşe noktalarını) takip eden eğriler çizer. Sonra bunlara Sweep Nurbs veya benzeri komutlar ile kalınlık verebilirsiniz.

7-  Spline Mask, 2 eğri tabanlı nesnenin yapısını bozmadan Boolean işlemine tabi tutar. Nesneleri birbirinden bağımsız anime edebilir. Sonucunu Extrude yada Sweep komutları ile kullanabilirsiniz.

Buraya kadar yazdıklarımız nesne oluşturmaya yarayan araçlar idi. Bundan sonrakiler nesneleri değiştirmeye ve hareketlendirmeye yönelik araçlar. Efektörleri denemeden önce Clone araçları ile MoGraph nesnesi oluşturup öyle test edin. Yoksa arada dalıp normal nesnelere efektör atamaya çalışırsanız zaman kaybedersiniz.
1-  Displace Deformer, klasik Displace yani kabartı / yükseklik haritası ile benzer işlevi görür. Parametrik ya da resim tabanlı dokular ile canlandırabilirsiniz.
2-  Extrude, nesnenin alt bileşenlerini çekip kabartmaya yarar. Bildiğimiz Extrude işte Türkçeleştirmeye çalışınca tuhaflaşıyor.
3-  Spline Wrap, bileşenleri eğri üzerinde deforme ediyor.

4- Group Effector, efektörleri kendi arasında gruplayıp topluca etki ettirmeye yarıyor. MoGraph ile devamlı çalışmaya bu aracın işlevi başlayınca daha anlamlı gelecektir. Benim içinde henüz çok derin manalar içermiyor.
5-  Plain Effector, (10’uncu sürümde maalesef yok, boşuna aramayın) nesneleri klasik yöntemlere benzer hareketlendirmeye yarıyor. Step efektörün iki parametresi ile oynayınca Plain gibi davranabiliyor ama ayrı olarak sunulması tabiî ki işleri hızlandırıyor)
6-  Delay Effector, bildiğiniz geciktirici (!). Tabii ki hareketi geciktiriyor. Ya da donup kalmasını sağlıyor.
7-  Formula Effector, aritmetiğiniz iyi ise bu size hitap eden bir efektör. Klasik matematik formülleri ile nesneleri hareketlendirebiliyorsunuz. Anlayan için keyifli ama benim için o tren, bende malum dört ayaklı.

8-  Inheritance Effector, MoGraph ile çoğaltılan bileşenlerin hareketlerini dışardan bir nesne ile kontrol etmeye yarıyor.
9-  Random Effector, nesnelere rasgele değerler vermeye yarıyor. Basit ama etkili.
10-  Shader Effector, benim gibi Displace ile karıştırmayın. Displace nesnelerin yüzeylerini deforme ediyor. Bu ise seçeceğiniz Map’e göre nesnelerin parametrelerini değiştiriyor. Pozisyon, açı, boyut ve renk gibi. Oldukça keyifli etkiler yakalanabilir.
11-  Sound Effector, adı ile deşifre olan efektörlerden. Nesneleri hareketlendirme için ses dalgasını kullanıyor. Ses ve müziğe senkron hareketler yakalamak için ideal.

12-  Spline Effector, nesneleri eğri üzerine oturtur ve hareketlendirir. Bununla damar içinde yolculuk eden alyuvar yapmıştım bir ara. Oldukça keyifli ve parçacık efektleri kullanmaya göre daha verimli olmuştu. Çünkü akışı tekrar edebilir yapmak çocuk oyuncağı idi.
13-  Step Effector, alt bileşenlerin baş ve sondaki değerlerinin otomatik olarak azalandan çoğalana gitmesini sağlar.
14-  Target Effector, alt bileşenlerin tek bir noktaya bakmasını (dönmesini) sağlar. Mesela stadyum dolusu (Clone aracı ile çoğaltılmış) seyircinin topa bakmasını sağlamak güzel bir örnek olabilir.
15-  Time Effector, parametreleri canlandırmadan kendiliğinden hareketlenmesini istiyor iseniz tam size uygun efektör. Anahtar kare ve zaman aralıkları ile uğraşmadan, parametrenin birim zamanda ne kadar değişeceğini belirliyorsunuz ve nesne anında hareketleniyor. Hafif tembel işi gibi geldi bana.
16-  Volume Effector, (11’inci sürümde eklenen bir bileşen) seçtğiniz nesnenin hacminin içinde kalan alt bileşenlerin özelliklerini değiştirmeye yarıyor. Falloff ile etki alanını istediğimiz gibi sınırlama imkanımız varken bana pek anlamlı gelmedi ama eğri üzerinde hareket eden veya büyüyen nesnelerin hacimlerini kullanarak farklı etkiler elde edilebilir.
Bunları da okuduktan sonra, “Eee… bunların çoğu bildiğimiz araçlar zaten, MoGraph’ta olmasının ne farkı var?” diye düşünebilirsiniz. El-cevap, tüm bu araçlar MoGraph ile tümleşik versiyonları. Klasik hallerini MoGraph ile direkt olarak kullanmak mümkün değil (dolaylı yoldan belki). Zaten işin sırrı da burada. MoGraph’ta efektörleri üst üste bindirip çok sıra dışı etkiler yakalamak mümkün. Bu birazda sizin hayal gücünüze bakıyor ve teknik yeteneğinize bakıyor.
Not; Bazı MoGraph efektlerinin nesneye etki etmesi için hiyerarşide, nesnenin altında olması gerekiyor. Bazen de tam tersi, nesne efektin altında olmalı. Bazı efektörler de nesneleri direkt içine kabul ediyor. Cinema4D’ye benden daha fazla alışık olduğunuzu varsayıyorum. İtiraf edeyim bu hatırlatmayı kendim için yazıyorum.

SIRA GELDİ YAZI HAREKETLENDİRMEYE

MoGraph’ı anlatmanın bu kadar uzun süreciğini düşünmemiştim. Uygulamamızı yapmaya fazla bi alan kalmadı ama kısa ve öz anlatacağım… söz!
Öncelikle yeni ve boş bir sahne açın. MoGraph menüsünden Text Object oluşturun. Yazı alanına istediğiniz yazıyı girin.

Ardından yazı nesnesi seçili konumda iken (10’uncu sürümü kullandığınızı düşünerek özellikle Step effector kullanıyorum) Step efektör oluşturun. Böylece oluşturduğunuz efektör nesneye otomatik olarak atanacaktır. Eğer olmaz ise Step efektörünü yazı nesnesinin Letters sekmesi altındaki listeye sürükleyip bırakın. Bu işler sonucunda efektör harf bazında etki edecektir. Step efektörü seçin. Efektör kısmındaki eğrinin (Spline) sol noktasını tutup en yukarı sürükleyin.

Böylece Step efektörün plain efektörü ile benzer davranmasını yani oluşturulma sırasına göre her alt nesneye aynı miktarda etki etmesini sağladık.
Buraya kadar hareketin temel bileşenlerini oturttuk. Şimdi hareketlendireceğiz.
Step efektörü seçin. Falloff sekmesine tıklayın. Shape kısmından Linear’ı seçin.


Değişen etki alanı alt nesnesini tutup H / Y ekseninde yan çevirin. Etki alanı nesnesini X / Z ekseninde hareket ettirince harflere nasıl etki ettiğini göreceksiniz. Step efektörün Parameter sekmesine tıklayın. Transform Mode’unu Absoulte olarak seçin. Scale değerine 0 girin. Böylece harfler etki alanı içindeyken 0 birime küçülecektir.

Etki alanı dışındayken de orijinal boyutuna geri dönecektir. Artık tek yapmanız gereken etki alanı nesnesinin zaman içinde hareket ettirmek. Eğer geçişleri çok sert bulursanız Falloff sekmesindeki Size değeri ile oynayarak etki alanının sınırlarını genişletebilirsiniz. Alan genişleyince geçiş kısmı da yumuşayacaktır. Harflere büyüme dışında pozisyon ve dönüş değerleri de tanımlayabilirsiniz. Böylece yazınız daha alengirli görünecektir.

SONA DOĞRU

Eğer hareketli grafik sektöründe (Motin Graphic) çalışıyorsanız, bir kere tanıştıktan sonra MoGraph sizin için vazgeçilmez olabilir. Sadece hareketli grafik değil çoklu ortam projelerinize de renk katabilirsiniz. İhtiyacınız olan artalan ve önplan efektlerini 3-5 tıkla yakalayabiliyorsunuz. Ayrıca C4D’nin kullanım kolaylığını ve After Effects entegrasyonunu da yabana atmamak lazım. İkisini birleştirince ciddi bir güç elde ediyorsunuz.
Yazılımın güncel ve hemen hemen tam çalışan (küçük kısıtlamalar dışında) sürümünü web sitesinden indirmek mümkün. Basit bi form doldurup kayıt olmak yeterli. Yaklaşık 440 MB ve kurulum gerektirmeden çalışıyor (favori özelliğim). Ama içindeki Presetler oldukça sınırlı. Eğer tam ve CD / DVD sürümü var ise içinde, işinizi kolaylaştıracak ve hayal gücünüzü geliştirecek onlarca MoGraph Preset’i bulabilirsiniz. Unutmadan 11’inci sürümün dokümanları henüz tamamlanmamış yada yayınlanmamış sanırım. İndirebildiğiniz yardım dosyası sürümü 10.5 küsür ve maalesef 11’inci sürüm ile uyuşmuyor. Bu yazıyı yazarken 10’uncu sürüm ve sorunsuz çalışan yardım dosyasından oldukça yararlandım.
MoGraph kullanmanın en güzel yanı, tüm bu çoğaltmaları ve değiştirmeleri yaparken tek satır kod yazmıyorsunuz. Varsayılan hali ile tabi, dilerseniz efektörlerinizi Expressionlar ile desteklersiniz. Ama o kadarını anlatmaya gücüm yetmiyor henüz. Yani bir programcı bulmanız gerek. Zaten MoGraph’ı bana sevdiren de bu özelliği oldu. Diğer yazılımlarda kod yazarak erişebileceğiniz sonuçları MoGraph ile varsayılan efektörler ve çoğaltıcılar ile yakalamak çok kolay ve keyifli.

SON

Son olarak, Maxon’un web sitesinde 2008 demo reel’ini izlemeyi unutmayın. Bol bol MoGraph örneği mevcut. İzlerken durdurup kare kare izleyin. Gördüklerinizi MoGraph dili ile deşifre etmeye çalışın. Yazıdan ne anlayıp anlamadığınızın sağlamasını yapmış olursunuz.
Ben hep yazıyorum ama siz çok seyrek yazıyorsunuz. osmansafi@gmail.com adresine her türlü görüş, öneri ve eleştirilerinizi şiddetle bekliyorum. Okuyup beğenmediniz… yazın, esirgemeyin. “-MAX ve AE ile iyi gidiyorduk MoGraph’ta nerden çıktı?”… “-Elinin hamuru ile C4D’ye niye bulaştın?” yazın, bişi yazın... yönlendirin. Neler okumak istediğinizi yazın. Aksi takdirde yazarken motivasyon düşüklüğü yaşıyorum. Bunu da itiraf (!) ediyorum. Hepiniz sağlıcakla kalın.